Từ ngày 01/6, các cá nhân và hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên trong một số ngành nghề bắt buộc phải sử dụng HĐĐT từ máy tính tiền theo quy định tại Nghị định 70/2025/NĐ-CP của Chính phủ về hóa đơn, chứng từ. Đây là “bước đệm” để tiến tới chấm dứt hoàn toàn hình thức thuế khoán kể từ ngày 01/01/2026. Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) ý nghĩa của những cải cách về chính sách thuế trên.

Cơ quan thuế tiếp tục tăng cường cử cán bộ, công chức và phối hợp với các đơn vị tư vấn thuế và đại lý thuế để hướng dẫn trực tiếp NNT về chính sách thuế và cách sử dụng hệ thống ứng dụng thuế điện tử, ứng dụng eTax Mobile

PV: Theo Nghị định số 70/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 123/2020/NĐ-CP về hóa đơn, chứng từ, từ ngày 01/6, hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu năm từ 1 tỷ đồng trở lên, áp dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền. Bà đánh giá như thế nào về việc này?

Bà Nguyễn Thị Cúc: Việc triển khai HĐĐT từ máy tính tiền không chỉ giúp cơ quan thuế theo dõi sát doanh thu, ngăn ngừa gian lận thuế mà còn là tiền đề để xóa bỏ hoàn toàn hình thức thuế khoán từ ngày 01/01/2026 theo đúng tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Khi đó, các hộ kinh doanh sẽ chuyển sang khai thuế dựa trên doanh thu thực tế, minh bạch, đúng pháp luật. Thực hiện quy định trên là bước chuẩn bị để các hộ kinh doanh lớn dần làm quen với phương thức quản lý mới, minh bạch doanh thu như các doanh nghiệp, đồng thời giúp cơ quan thuế thu thập dữ liệu doanh thu sát thực hơn đối với khu vực hộ kinh doanh.

Các cá nhân và hộ kinh doanh sẽ kê khai nộp thuế theo đúng với doanh thu thực tế phát sinh. Chẳng hạn, với nhóm hàng ăn uống, thuế suất là 4,5%/doanh thu (gồm 3% thuế giá trị gia tăng, 1,5% thu nhập cá nhân); với nhóm kinh doanh bán hàng hóa (bán buôn, bán lẻ), nộp 1,5%/trên doanh thu (gồm 1% thuế giá trị gia tăng và 0,5% thuế thu nhập cá nhân). Như vậy, chính sách thuế từ ngày 01/6 trở đi vẫn như những năm trước, không có gì thay đổi.

PV: Gần đây, một số hộ kinh doanh dừng chuyển khoản hoặc ghi sai nội dung chuyển khoản, khách chuyển khoản thì bị thu thêm để tính vào thuế. Quan điểm của bà về việc này?

Bà Nguyễn Thị Cúc: Đây có thể được xem là hành vi trốn thuế. Nếu có dấu hiệu trốn tránh nghĩa vụ, gây thất thu lớn, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Tôi cho rằng, hộ, cá nhân kinh doanh cần lưu ý, tuân thủ chính sách thuế, tránh vi phạm pháp luật. Bên cạnh đó, cơ quan thuế và cơ quan truyền thông cần tăng cường tuyên truyền, phổ biến để NNT hiểu rõ, hiểu đúng về chính sách thuế nhằm thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của mình.

PV: Thực tế, bên cạnh các cửa hàng, siêu thị mini đã có máy tính tiền để xuất HĐĐT thì tại các chợ, các cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ, việc kết nối thiết bị in hóa đơn cũng như quy trình kê khai chứng từ, sổ sách còn nhiều khó khăn. Vậy, ở góc độ là một chuyên gia trong lĩnh vực thuế Bà có đề xuất giải pháp gì?

Bà Nguyễn Thị Cúc: Việc triển khai HĐĐT từ máy tính tiền không chỉ giúp cơ quan thuế theo dõi sát doanh thu, ngăn ngừa gian lận thuế mà còn là tiền đề để xóa bỏ hoàn toàn hình thức thuế khoán từ ngày 01/01/2026 theo đúng Nghị quyết 68-NQ/TW. Khi đó, các hộ kinh doanh sẽ chuyển sang khai thuế dựa trên doanh thu thực tế, minh bạch, đúng pháp luật.

Những ngày đầu tháng 6 vừa qua, vì chính sách mới áp dụng nên nhiều hộ kinh doanh lúng túng, chưa biết phải làm như thế nào; có người tìm cách tránh né, song phần lớn sẵn sàng tuân thủ. Vì vậy, những ngày đầu áp dụng, cơ quan thuế không nên xử phạt mà nhắc nhở, hướng dẫn với những hộ gặp khó khăn khi thực hiện. Một số hộ cũng tỏ ra lo lắng, nếu doanh thu từ hóa đơn tăng đột biến thì có bị truy thu những tháng trước hay không...

Trước những băn khoăn chính đáng của NNT, tôi cho rằng đây chính là thông tin giúp cơ quan thuế lưu ý để tiếp tục nghiên cứu giải pháp linh hoạt, phù hợp hơn. Theo đó, với những hộ nộp theo hình thức thuế khoán chuyển sang kê khai, doanh thu thay đổi thì cơ quan thuế nên cân nhắc việc có thể không truy thu để khuyến khích họ tự giác kê khai đầy đủ trong những kỳ sau. Bên cạnh đó, cơ quan thuế cần tăng cường phối hợp với các nhà cung cấp giải pháp HĐĐT để hỗ trợ thiết bị, phần mềm, giảm chi phí kết nối cho hộ kinh doanh, đồng thời cử cán bộ xuống địa bàn để hướng dẫn trực tiếp cách sử dụng hệ thống.

Bài phỏng vấn Bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch VTCA được đăng tải trang trọng trên ấn phẩm báo in Báo Sài Gòn giải phóng ngày 09/6/2025

PV: Bà đánh giá thế nào về những cải cách chính sách thuế của Việt Nam trong bối cảnh hiện nay?

Bà Nguyễn Thị Cúc: Hệ thống chính sách thuế của Việt Nam ngày càng được hoàn thiện theo nguyên tắc công bằng, minh bạch và đồng bộ. Cùng với đó, hệ thống chính sách thuế đã góp phần cải thiện môi trường đầu tư, khuyến khích phát triển sản xuất, kinh doanh, nuôi dưỡng tiến đến tăng trưởng nguồn thu cho ngân sách nhà nước; đồng thời đảm bảo cắt giảm thuế quan theo lộ trình và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế khu vực.

Cùng với hoàn thiện về thể chế chính sách, cơ chế quản lý thuế cũng được từng bước đổi mới theo hướng hiện đại, hiệu lực, hiệu quả dựa trên hệ thống cơ sở dữ liệu của ngành thuế được kết nối, chia sẻ với cơ sở dữ liệu quốc gia. Ngành Thuế cũng đã áp dụng phương pháp quản lý rủi ro; kê khai, nộp thuế điện tử, HĐĐT và đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính thuế, thí điểm tư vấn thuế bằng công cụ trí tuệ nhân tạo, đáp ứng chuyển đổi của nền kinh tế số, xu hướng thương mại điện tử toàn cầu.

Đây là những thay đổi có ý nghĩa quan trọng. Đơn cử, nếu như trước đây, phần lớn hộ và cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ chỉ ghi chép số liệu đơn giản bằng tay nên hình thức thuế khoán phù hợp với giai đoạn đầu của kinh tế thị trường, khi phần lớn hộ kinh doanh hoạt động nhỏ lẻ. Cùng với đó, việc bỏ thuế khoán còn tạo động lực để các doanh nghiệp đổi mới phát triển, hướng tới mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030 như Nghị quyết 68-NQ/TW đã đề ra. Lộ trình này đã rút ngắn nửa năm so với kế hoạch ban đầu.